GROENTEN IN EN ROND DE STAD:
Waar komen de groentes op jouw bord vandaan? In deze route rijden we van de Tempel op het Prins Hendrikplein naar de Dagelijkse Groenmarkt via het voedsellokaal van Lekkernassûh naar de Mient. Hier zijn nog steeds moestuinen, waar vroeger de groenten op gemeenschappelijke gronden werden gekweekt, net zoals de bewoners van de Groene Mient daar nu opnieuw samen vorm aan geven. En op Pluk Den Haag vertelt boer Frans over zijn CSA. In Nederland kunnen niet alle groenten het hele jaar door geoogst worden, daarom hebben we onder andere in het Westland grote kassen staan. Hier telen we tomaten, paprika en komkommers voor heel Europa en zelfs verder. We bezoeken een paar plaatsen waar je direct van de kas kan kopen en rijden dan weer terug de stad in.
We nemen je mee langs alle stops op deze route. We fietsen van de ene stop naar de andere. Hieronder vind je steeds meer informatie over de initiatieven, plekken en/of ondernemers waar we stoppen. (ongeveer 10 km).
De ondernemers van de Grote Markt, samen 8 horecagelegenheden, zetten zoveel mogelijk in op biologisch, lokaal, duurzaam, sociaal verantwoord, verspillingsvrij, verpakkingsarm en een korte keten. Niet alles kan, want de klant wil (nog) niet overal een eerlijke, werkelijke prijs voor betalen en ze moeten publiek ook niet wegjagen. Want uiteindelijk wil je zoveel mogelijk mensen bereiken. Waar kan in samenwerking met andere ondernemers, om bijvoorbeeld gezamenlijk logistiek af te stemmen om transport km te verminderen. Hier communiceren zij weinig over, omdat zij het niet bijzonder vinden, maar normaal.
Een van de plekken die door naamgeving nog doen denken aan historische link met het verleden; Varkensmarkt, Korte Beestenmarkt, Lange Beestenmarkt, Brouwersgracht, Dagelijkse Groenmarkt en de Visbanken.
Langs de groen(te)markt en Venestraat liepen in de middeleeuwen de wegen van Scheveningen naar Delft en de weg van Monster naar Leiden. Het was dus een relatief druk kruispunt en een goede plek voor de markt. Vanaf het Buitenhof kon men eeuwenlang de Dagelijkse Groenmarkt slechts bereiken via de nauwe Halstraat, de toenmalige Gasthuissteeg. Pas sinds een doorbraak in 1861 bestaat de Gravenstraat.
Al in de 13de eeuw werd er markt gehouden net buiten het Buitenhof. Men sprak toen van de groen- of warmoesmarkt. In het verlengde van de Dagelijkse Groenmarkt ligt de Riviervismarkt, waar zoetwatervis werd verkocht. Vanaf 1591 was er een vismarkt op de hoek van de Schoolstraat. Hier kwamen permanent overdekte stalletjes, die bekend stonden als de visbanken. Haagse visverkopers en Scheveningse vissersvrouwen voerden dagelijks verse zeevis aan en er liepen gekortwiekte ooievaars rond om het afval op te ruimen. Na de opening van de Algemene Markt aan de Herman Costerstraat in 1938 moesten ook de handelaren in zeevis met hun waren naar het nieuwe marktterrein verhuizen. In mei 1938 zijn de visbanken voor de laatste maal gebruikt voor de verkoop van vis.
Het Haagse Plein is historisch gezien een van de interessantere plekken van Den Haag. Curieus of misschien een beetje Haags is de naamgeving van het plein als Plein. De geschiedenis geeft er misschien enige aanleiding toe, want niet alleen is er maar één plein met zoveel historie, het was ook het eerste plein dat bewust als plein werd aangelegd. Het was niet op zijn middeleeuws ontstaan als marktplein, kerkplein, een plein naast een poort, of verkeersplein, maar het werd bewust gepland als een monumentaal plein dat cachet moest geven aan de regeringsstad Den Haag. In dit opzicht was de opzet uniek on-Nederlands, want bij de aanleg van het Plein was geld minder belangrijk dan stadsschoon.
Het begon allemaal erg eenvoudig. Toen de Hollandse graven in de tweede helft van de 13de eeuw op en rond het Binnenhof hun grafelijk kasteel bouwden werd de ruimte die het Plein inneemt al bij het kasteel getrokken als een soort achterhof. Hier lagen de moestuinen en de siertuinen van het kasteel. Het vee stond op het Buitenhof, de groente en het fruit op het Achterhof. De moestuinen werden tezamen Kooltuin genoemd. Een aangrenzend stuk land ging men later gebruiken om eiken te kweken voor het noodlijdende Haagse Bos. Die noemde men toen akeren en daarom heette dit stuk land het Akerland. Het tuincomplex werd omgeven door grachten en doorsneden door sloten en langs de oostelijke gracht of sloot liep al vroeg de Houtstraat. Die verbond de Korte Houtstraat met het Voorhout. De Kooltuin zelf was toegankelijk vanaf het Binnenhof en vanaf het Voorhout. Aan het Voorhout, waar nu het Haagse Historisch Museum staat, stond vroeger de Uiterste poort of Houtpoort. (Bron: https://anemaa.home.xs4all.nl/ges/straten/plein.htm)
We weten tegenwoordig vrijwel niets meer van het hele deel van de steeds langer wordende keten dat voorafgaat aan de supermarkt. En wat als het voedsel eenmaal bij ons, de consument is beland? Hoeveel verspillen wij zelf? En wat doen we met restproducten; het GFT afval? Verzamelen we het uberhaupt? Dan kan het gecomposteerd worden en dienen als basis voor landbouw; bloemen, planten, groente en fruit. Maar moet de gemeente dit allemaal regelen, ophalen met vrachtwagens? Of kan je het ook in jouw eigen wijk verwerken? En als voeding voor het groen thuis of in de wijk gebruiken. Met een wormenhotel kan je zelf composteren. Voedsel afval deel van de keten, verminder transport, circulair inzetten en vermaken tot nieuwe voeding voor planten.
Geen bezoek, wel langs fietsen.
Biologische moestuin het Welpje is een initiatief van een kleine groep bewoners uit de Roggeveenstraat. Tuinvrouw Sandra merkt op dat het echt leeft bij mensen. “Het lijkt wel of mensen het missen in de stad. Ze reageren totaal onverwacht, dat dit midden in de stad zit.” De poort bevindt zich tussen de nummers 78 en 80. Inmiddels is deze oase uitgegroeid tot een plek om samen te komen en samen aan een duurzame buurt te werken. Zo schieten de aubergines, aardbeien en sla uit de grond en hebben ze een eigen composthoop en honing van Stadse bijen.
Ontstaan verzamelen afgeschreven bio groente, doel verspilling tegen gaan en gezond voedsel bereikbaar maken.// Project "Als ik de boer niet ken eet ik het niet "// samen eten // cursussen zoals wecken.
Lekkernassûh is een stichting die bijdraagt aan een eerlijke en duurzame voedselketen in Den Haag en omgeving. Dit doet wij door de schakel te vormen tussen jou en lokale boeren, tuinders en producenten. Elke woensdagmiddag wordt op diverse locaties een Lekkernassûh-markt georganiseerd. Je kunt hier een groentepakket met verschillende lokale groenten kopen; ook zijn er producten zoals brood, kaas, eieren en honing.
Alles wordt zo verantwoord mogelijk geproduceerd. De boeren en tuinders verbouwen hun groenten bijvoorbeeld zonder pesticiden en kunstmest en ze telen in volle grond. Lekkernassûh maakt zo min mogelijk gebruik van verpakkingsmateriaal, dus neem je eigen tas mee!
Bij Lekkernassûh draait alles om samenwerken. Met elkaar zorgen we dat alle werkzaamheden rond de markten worden verzorgd. Wil je actief bijdragen aan de organisatie? Kijk dan op hier hoe je kunt helpen.
Korte keten initiatief. Eten met de seizoenen, minder niet-seizoensgebonden importeren is minder transport, weten wie je eten verbouwt voor een eerlijke prijs voor de producent. Je weet weer waar je eten vandaan komt.
De missie van Rechtstreex
Onze missie is om eten uit een lokale voedselketen zo toegankelijk mogelijk te maken voor mensen die bewust willen eten, zodat zoveel mogelijk van wat we eten van lokale boeren en makers komt. Zo willen we een transparante, sociale voedselketen bouwen. We delen informatie over de herkomst, teelt en prijsbepaling van producten. Een eerlijke prijs voor iedereen én iedereen in de keten krijgt weer een gezicht.
Lokaal
In een lokale keten krijg je veel meer mee wat het seizoen is. Door producten uit het seizoen te eten, eet je vers en met een zo laag mogelijke milieubelasting. Lokaal eet je producten van boeren en makers die je kent en bij wie je zelf langs kan gaan. Je eten en jijzelf raken sterker verbonden met de plek waar je leeft. Er ontstaat een sterkere verbinding tussen stad en platteland en het geeft je meer inzicht in jouw regio.
Door de korte afstanden is interactie tussen producent en consument beter mogelijk. Daarmee ontstaat wederzijds begrip, vindt er meer productinnovatie en verduurzaming plaats, is er minder foodwaste en meer diversiteit in producten. Door de korte afstand hoeven producten niet ver te reizen en zijn ze vers. In een lokale keten haal je de verborgen rijkheid aan boeren, makers en producten in jouw regio naar boven.
Uitvindershof, Emma’s Hof
Door de buurt opgerichte tuinen op vergeten of versteend stuk binnenplaats
Mient
Invoerroute in de stad vroeger.
Groene Mient is een sociaal ecologisch woonproject. Op 12 september 2017 wordt de officiële opening van het sociaal ecologische woonproject Groene Mient op feestelijke wijze gevierd met onder meer de ondertekening van een intentieverklaring van Groene Mient en Eneco Smart Energy, Stedin Netwerkbeheer, Joulz Diensten en de Gemeente Den Haag. Deze intentieverklaring betreft het opstellen van een projectplan gericht op een experimenteel energienet (een virtueel decentraal elcetriciteitsnet) waarbij onderzocht gaat worden of en hoe alle energie binnen Groene Mient opgewekt, bewaard en geconsumeerd kan worden.
Groene Mient legt een gemeenschappelijke tuin aan volgens de basisprincipes van Permacultuur, waarmee wordt geprobeerd een ecologische, eetbare tuin te maken goed voor mens en andere levende organismen. Groene Mient wordt hierbij geadviseerd door de permacultuurdeskundigen van Eetbaar Park in Den Haag. Elke maand wordt een tuinwerkdag georganiseerd, waarbij Groene Mient’ bewoners samen in de tuin werken voor aanplanting en onderhoud. Er zijn ook compostmolens aangeschaft, waarin het organische afval (met name van groenten) van Groene Mient bewoners in snel tempo tot tuincompost wordt gemaakt.
Al 100 jaar schooltuintjes. Elk kwartaal gaan ca 1000 leerlingen op bezoeken bij de stadsboerderijen in Den haag. Zij zijn opgericht om stedelingen het leven van de boeren/producenten van voedsel te laten zien. Verder zijn de boerderijen afvalscheidingslocaties (kleine apparatuur en olie etc), plekken voor Repair Cafe's. Het zijn locaties over de stad verspreid waar inwoners kennis kunnen maken met zelf voedsel telen. De afdeling Natuur en Milieu Educatie (NME) heeft verschillende leskisten, die door scholen geleend kunnen worden over thema's Voedsel, Groen & Biodiversiteit, Energie Water&Klimaat, Afval, Openbare Ruimte en Grondstoffen. Verder levert NME een bijdrage aan bijvoorbeeld Groen Schoolpleinen, Jong Leren Eten, Warme truiendag etc etc.
Een plek midden in het groen, ‘om de hoek’ van de stad. Een plek waar de mens centraal staat. Waar de een de rustige werkplek vindt die nodig is om te helen, de ander eindelijk zichzelf mag zijn in de hectische maatschappij. Waar kinderen leren omgaan met dieren, of hun eigen besjes plukken. Waar je heerlijk informeel met een goede kop eerlijke koffie of heerlijke, biologische daghap geniet op het terras of in de sfeervolle lunchroom. Waar je participeert met een oogstabonnement en ervaart hoe echte groente smaakt. Waar je van alles kunt leren rond groen en gezond leven. Waar je lekker voorgelezen wordt of stoeit in de zandbak. Waar je elk seizoen weer van alles ontdekt in de prachtige heemtuin. Waar plant en dier beschermd worden… net zoals unieke mensen.
Pluktuin; CSA samen risico's en oogst delen, eerlijke verdeling van investering en opbrengst. Zelf ontdekken en oogsten, vers, korte keten icm inzet mensen met afstand tot de arbeidsmarkt . Het is ook een plek voor ander initiatieven om aan te haken, zoals Eveline de Heij (Haagse Honing) met een voedselbos op het achterland.
Tientallen laadstations voor tig vrachtwagens en tonnen voedsel aan export.
Na de Tweede Wereldoorlog begon de wederopbouw van de verwoestingen die tijdens de bezetting waren aangericht. Niet alleen van gebouwen en woningen, maar ook van de landbouw. Het voedseltekort was nijpend en moest zo snel mogelijk opgeheven worden. Daarvoor leek Sicco Mansholt de juiste persoon. Dat is een ‘succes’ geworden en Nederland heeft zich gespecialiseerd in produceren, niet alleen voor onszelf, maar ook voor heel veel andere landen. (in 2021 voor zo'n 76 miljard euro aan zelfgeproduceerd voedsel). In deze tijd zijn er andere uitdagingen, meer in de richting van gezondheid voor mens en de aarde. Dan gaat het om hoeveel land gebruiken, hoeveel vee houden we, hoe telen we etc.
‘Fietsen voor je eten’ langs lokale producenten/boeren en op het bedrijf hun producten kopen. Transparant en voor een eerlijke prijs.
Vroeger al druivenkweek in deze contreien door inzet van muurtjes die zonnewarmte vasthouden en zo gemiddelde temperatuur verhogen.
Het is een levend en bloeiend productiebedrijf. De tijd op Sonnehoeck lijkt al ruim honderd jaar stil te staan. De kwekerij bestaat uit acht druivenkassen, een watertoren, twee ketelhuisjes met schoorstenen, twee fruitmuren en een boomgaard. Samen met de oude tuinderswoning met ingebouwde schuur uit 1729 is het bedrijf uniek in het Westland en van grote historische waarde. Op deze druiventuin is vrijwel de gehele geschiedenis van de Westlandse druiventeelt vertegenwoordigd.
Het is een levend en bloeiend productiebedrijf. De tijd op Sonnehoeck lijkt al ruim honderd jaar stil te staan. De kwekerij bestaat uit acht druivenkassen, een watertoren, twee ketelhuisjes met schoorstenen, twee fruitmuren en een boomgaard. Samen met de oude tuinderswoning met ingebouwde schuur uit 1729 is het bedrijf uniek in het Westland en van grote historische waarde."
Dit is het eindpunt van de groenten route.
Verduurzaming is nodig in de wereld. Met duurzamer eten kan je daarbij helpen. De keten zou korter kunnen, meer eten in het seizoen, minder zuivel en vlees, meer plantaardig. Wat doe jij om bij te dragen?